Mondia samen op weg naar digitale geletterdheid – deel 1

 

Met de komst van het leergebied Digitale Geletterdheid in het curriculum vormt zich de noodzaak om je als schoolbestuur samen met het ICT-team hier goed op voor te bereiden. Daar is ook de Mondia Scholengroep zich van bewust. Met een eigen, toekomstgerichte visie op de noodzaak van digitale geletterdheid werd een traject gestart op basis van een integraal onderwijsbeleid, inclusief de implementatie van de nodige, uniforme ICT. In dit eerste deel van een tweeluik vertellen directeur-bestuurder Frank Neefs en ICT-coördinator Bert Vriens meer over de noodzaak van veranderen en wat dit voor hen betekent op ICT-gebied.

 

De noodzaak van digitalisering in het onderwijs

De Mondia Scholengroep maakt op drie fronten een sprong vooruit, namelijk in computational thinking, digitale didactiek en mediawijsheid. “Leerlingen van tegenwoordig leven in een digitale maatschappij en het is onze verplichting om ze daarin op te voeden en ze zo voor te bereiden op de toekomst”, vertelt Frank. “Bovendien biedt digitalisering ontzettend veel mogelijkheden, zoals maatwerk en digitale verdieping in het onderwijs. Wat ons betreft kunnen we niet meer om digitale geletterdheid heen.”

 

Maar vóórdat de scholengroep hiermee aan de slag ging, was het de vraag of ze überhaupt iets met digitale geletterdheid wilden doen. Toen het antwoord ‘ja’ bleek te zijn, is een groep met enthousiaste kwartiermakers gevormd voor deze reis naar digitale geletterdheid. Hun taak? Inventariseren wat de huidige stand van zaken was en wat er allemaal nog moest gebeuren. Denk aan essentiële randvoorwaarden als een ICT-beleidsplan en goede ICT-voorzieningen, maar ook minder tastbare onderwerpen zoals digitale didactiek.

 

Digitale geletterdheid: een intensief veranderprogramma

Voor de implementatie van het leergebied Digitale geletterdheid werkt de Mondia Scholengroep met het concept van een huis. Hierbij dient een goede en veilige ICT-infrastructuur als fundering, met daarboven de docenten en digi-coaches als pijlers, die uiteindelijk het dak van digitale geletterdheid ondersteunen.

“Zo’n veranderprogramma bestaat uit processen die allemaal parallel lopen aan elkaar”, legt Frank uit. “Er moeten laptops zijn die verbinding maken met de devices in de lokalen en medewerkers moeten het snappen. Tegelijkertijd gaan de voorlopers van digitalisering soms iets te snel en betrekken ze het ICT-team niet bij hun ideeën. Dan willen ze over een maand aan de slag met nieuwe beeldschermen en moet ICT die op korte termijn nog regelen. Dat werkt natuurlijk niet. Daarom hebben we nu een integraal onderwijsbeleid opgesteld, waarbij ICT aansluit op de onderwijsvisie, en werken we met een projectgroep bestaande uit mensen van het ICT-team en het onderwijs.”

 

Vanuit ICT de verbinding zoeken met docenten

Bert: “Toen ik bij de Mondia Scholengroep kwam werken, zocht ik als eerste de verbinding met de docenten op. Die was er vanuit het ICT-team niet. Ook ben ik zaken op orde gaan brengen aan de ICT-kant. Want vóórdat we aan dit veranderprogramma begonnen, moest een groot deel van de ICT-basis op orde zijn. Docenten hebben namelijk de juiste middelen nodig om hun kennis en vaardigheden succesvol te kunnen overdragen aan hun leerlingen.”

“Gelukkig kregen we de vrijheid om met leveranciers in gesprek te gaan en de nodige investeringen te doen op het gebied van ICT-infrastructuur. Ook gingen we aan de slag met het uniformeren van de communicatietools en lesmethoden die we gebruikten.”

Projectmatig op weg naar digitale geletterdheid

Om de juiste volgorde van het veranderprogramma aan te houden en alle processen tegelijkertijd te kunnen managen, was voor de Mondia Scholengroep projectmatig werken de uitkomst. “Projectmatig werken is niet iets waar het onderwijs over het algemeen sterk in is”, geeft Frank aan. “Het vereist iemand die doelen stelt, fasering aanbrengt, tussendoelen definieert en de voortgang monitort.”

Bert: “Ik was dan ook blij met de hulp van Paul. We delen namelijk een vergelijkbare visie. En gezien de bezetting en mijn huidige werkzaamheden is ondersteuning vanuit Paul van belang voor de voortgang van het traject. In principe zou ik het wel zelf kunnen, alleen dan duurt het veel langer en krijgt het programma niet de aandacht dat het verdient.”

“Paul kende ik al uit een voorgaand traject en zijn bijdrage benadrukt hoe waardevol het is om gerichte expertise in te kopen”, vertelt Frank. “We zien hem als onze externe buitenboordmotor die de boel versnelt in gang zet. Maar op een gegeven moment moeten we op eigen kracht verder en zo kijkt Paul er ook tegenaan.”

Samenwerking ICT en team van digi-coaches

Projectmatig werken kan lastig zijn in de waan van een onderwijsdag. Docenten moeten met acht lesuren van 50 minuten iedere dag weer vol aan de bak. Dan blijft er nog maar weinig ruimte over om bijvoorbeeld met digitalisering aan de slag te gaan. Daarom werd de rol van digi-coach in het leven geroepen: de brug tussen het ICT-team en de docenten. Hij of zij geeft onder andere workshops over het gebruik van devices of Microsoft Teams, schrijft mee aan het ICT-beleidsplan en adviseert het CMT.

Bert Vriens
ICT-coördinator

“Paul was betrokken bij het opzetten van het team met digi-coaches: docenten die wat meer digitaal vaardig zijn, de early adopters. Vanuit ICT is het gewoon heel fijn om met zo’n groep samen te werken. Zo hebben we afgelopen jaar al mooie dingen bereikt, zoals de integratie en uitrol van Microsoft Teams.”

Verschillen in de wil om te veranderen

Toch is er bij een organisatieverandering altijd wel sprake van weerstand en terughoudendheid. Ook vanuit het ICT-team is het soms even wennen. Bert: “Naast de docenten, moest ik tegelijkertijd mijn eigen mensen meenemen in dit veranderproces, omdat er soms wat weerstand was. Wat helpt is dat ik mijn mensen goed ken en voor ieder een specifieke benaderingswijze heb die het beste bij die persoon aansluit. Dat is denk ik wel belangrijk om mensen mee te nemen in een verandering. Het afgelopen jaar heeft die aanpak in ieder geval tot groei en andere inzichten geleid.”

 

Medewerkers zijn meer tevreden over ICT en het ICT-team

Ondertussen zijn er ook al wat successen behaalt als het gaat om digitalisering en het veranderprogramma. Bert: “Laatst zei een docent tegen mij: goh, jij bent geen échte ICT’er, he? Ik begreep het even niet, totdat hij toelichtte dat ik ‘gewoon Nederlands’ spreek, geen moeilijke ICT-taal.”

“Daarnaast vind ik het belangrijk dat we ons als ICT-team opstellen als dienstverlener. Komt er iemand bij ons met een probleem? Dan geven we dat aandacht. Het betekent niet dat we alles direct kunnen oplossen, maar we laten wel weten dat we hiermee aan de slag gaan en erop terugkomen. Dat stuk dienstverlening vanuit ons ICT-team is de afgelopen tijd echt wel verbeterd.”

“Dat zie je ook terug in het tevredenheidsonderzoek onder onze medewerkers”, vult Frank aan. “Mensen zijn meer tevreden over de ICT-middelen en het ICT-team in vergelijking met vier jaar geleden. De nieuwe systemen zijn een stuk sneller dan de vorige en als er een probleem is, wordt dat sneller opgelost.”

 

ICT-infrastructuur: to do’s

De Mondia Scholengroep is dus al een eind op weg als het gaat om het leggen van een stevige ICT-basis. Bert: “Op korte termijn moeten we nog wat hardware vervangen, daarna gaan we aan de slag met een veilige en goede glasvezelverbinding. Wat dan volgt is de uitrol van laptops voor docenten, waarvan we zelf het beheer willen gaan doen via Microsoft Intune. Nu doet een derde partij dit nog voor ons. De laptops in eigen beheer nemen, scheelt in de kosten, maar geeft ons ook meer controle en betrokkenheid. Nu voelt het ICT-team zich vaak meer een soort doorgeefluik. Al met al hebben we goed gebouwd aan de fundering van het huis van digitale geletterdheid.”

 

Tip: pak digitale geletterdheid integraal aan

Ga je als scholengroep ook aan de slag met het leergebied Digitale geletterdheid? Dan hebben Frank en Bert nog enkele tips voor je: “Pak zo’n veranderprogramma voor digitale geletterdheid integraal aan en neem alle belanghebbenden mee”, vindt Frank. “Dus ook de ICT-coördinator, leidinggevenden en docenten. En pak in het begin wat langer de tijd. Je kunt beter een jaar later starten, dan overhaast te werk gaan.”

Bert: “Daar sluit ik me volledig bij aan. En zoek die verbinding op. Wees als ICT-team dienstverlenend, luister naar je interne klant en durf voor je eigen mening en visie uit te komen. Om zo’n traject tot een succesvol einde te brengen, moet je het toch samen doen. Dat kan alleen als je als ICT-team onderdeel van het onderwijs bent en niet ernaast staat.”

 

Volgende keer: deel twee

Binnenkort komen ook Harry Meijers, locatiedirecteur van Nehalennia Breeweg en digi-coach Jeroen de Jonge aan het woord. Zij vertellen samen met Bert en Frank over de impact van het invoeren van Digitale Geletterdheid op hun school en hoe je zo’n verandering binnen de school aanpakt. Lees er hier meer over.